Prehlada (nazofaringitis, rinofaringitis ili akutna viroza) predstavlja zaraznu virusnu bolest gornjeg disajnog trakta. Pogađa uglavnom sluznicu nosa, a osnovni simptomi uključuju grlobolju, začepljenost ili curenje iz nosa, kihanje i kašalj. Virus prehlade može zahvatiti i oči (konjuktivitis) i sinuse (sinusitis). Simptomi obično nestaju u roku od nekih 7 do 10 dana, iako neki mogu potrajati i do tri sedmice. U odnosu na gripu, prehlada predstavlja lakšu bolest.
Prehlada je jedna od najčešćih bolesti, koja uzrokuje više posjeta ljekarima i izostanaka iz škole ili s posla nego ijedna druga bolest (na prehladu otpada 40% izostanaka s posla u SAD-u). Prehlada se lahko i brzo prenosi i širi. Prema statističkim podacima, odrasla osoba u prosjeku oboli od prehlade 2 do 4 puta godišnje, a djeca u kolektivima i do 12 puta godišnje. Procjenjuje se da stanovnici BiH godišnje prebole više od 10 miliona prehlada.
Prehladu može uzrokovati više od 200 različitih virusa sa sposobnošću da dovedu do upale sluznice nosa i grla. Među svim tim virusima većinu prehlada uzrokuju tzv. rinovirusi (30-80% slučajeva) i koronavirusi (oko 15%), adenovirusi (5%) te rijetko humani virusi parainfluence, respiratorni sincicijski virus, enterovirusi, metapneumovirusi… Obično je prisutno više od jednog virusa.
Šta je to sezona prehlade?
Sklonost obolijevanju od prehlade veća je tokom jeseni i zime, od septembra do marta ili aprila. Međutim, premda preovladava mišljenje da hladno vrijeme i pothlađivanje uzrokuju prehladu, to ipak nije tačno. Veća učestalost obolijevanja tokom ovih hladnijih mjeseci može se pripisati činjenici da ljudi više vremena provode u zatvorenim prostorima, jedni drugima u blizini. Ovo je i vrijeme nastave u školama, što još više povećava izloženost virusima. Također, u uvjetima manje vlažnosti zraka dolazi do sušenja nosnih prolaza, što ih čini osjetljivijim na infekciju, a takvi uvjeti pogoduju i razvoju i širenju virusa.
Koje osobe imaju veći rizik obolijevanja od prehlade?
Zbog nezrelijeg i nerazvijenijeg imunog sistema, te bliskog fizičkog kontakta u školama i vrtićima, djeca češće obolijevaju od prehlade. Tokom jedne godine u prosjeku svako dijete ima 6-10 prehlada (školska djeca čak i do 12 prehlada u toku godine), dok odrasla osoba u prosjeku preboli 2-4 prehlade godišnje.
Slabiji imunitet, manjak sna i pothranjenost povezani su s većim rizikom razvijanja infekcije nakon izlaganja rinovirusima. Dojenje smanjuje rizik nastajanja komplikacija poput akutne upale srednjeg uha i infekcija donjeg respiratornog trakta, te se preporučuje da se dojenje ne prekida čak ni kada novorođenče ima prehladu.
Kako se dijagnosticira prehlada?
Dijagnoza većine prehlada postavlja se na osnovu simptoma. Izolacija virusa koji uzrokuju prehladu sprovodi se veoma rijetko. Obično nije moguće utvrditi isključivo na osnovu simptoma o kojem se virusu radi. Prehlade mogu ličiti na neke bakterijske infekcije, alergije i druga medicinska stanja, te je uvijek dobro konsultirati se s ljekarom.
Komplikacije prehlade
Prehlada je općenito blaga bolest koja uglavnom prestaje spontano. Većina simptoma nestaje u narednih 7 dana. 50% bolesnika ozdravi u roku od 10 dana, a 90% u roku od 15 dana. Prehlada se može zakomplicirati sekundarnom bakterijskom infekcijom koja može zahtijevati antibiotski tretman, i to infekcijom srednjeg uha (u 30% slučajeva) i sinusa (u 8% slučajeva). Ukoliko je prehlada praćena visokom temperaturom, bolom u sinusima, uvećanim limfnim žlijezdama i produktivnim kašljem, to može ukazivati na nastanak komplikacije koja zahtijeva dodatni tretman.
